Pandemi bile bitti; bu düzen bitmez

Türkiye Cumhuriyeti  tarihinin en ilkesiz, en eşitsiz ve en tartısız seçimlerinden birini dün gece geride bıraktık. 

Recep Tayyip Erdoğan, Millet İttifakı Lideri Kemal Kılıçdaroğlu karşısında aldığı yüzde 52.16 oyla Türkiye’nin 13. Cumhurbaşkanı seçildi. 

Erdoğan’ın aldığı 27,73 milyon oya karşılık Kılıçdaroğlu 25,43 milyon oy aldı. Oy farkı 2,29 milyon oldu. Erdoğan Türkiye’nin bir küçük şehrinin oyu kadar oy farkıyla yine ülkeyi sonsuz yetkilerle yönetecek. Erdoğan 21 yıllık iktidar halkasına 5 yıl daha ekleyip sonunda 27 yılı tamamlamış olacak. 

Seçim sonuçlarını etkileyen en önemli gelişme ise Erdoğan’a yurtdışından gelen 1.144.172  oy ile Türkiye’de el altından vatandaş edilen ve sayıları büyük sır gibi saklanan yabancı seçmen. Ev alana vatandaşlık hediye edilmesi sanırım kan ve vefa kokulu Türk tarihi boyunca şehit ve gazilerimize yapılmış en somut hakaret. Suriyelilerin beraberinde Ortadoğu, Orta Asya ve Afrika’dan gelenlerin el altından vatandaş edildiği haberleri ise artık şehir efsanesini geçmiş durumda. Yaşadığım şehirde bile oy karşılığında 30 bin liraya vatandaşlık satıldığını bizzat duydum. Artık düşünün ki 30 bin liraya kadar düşmüşüz.

Medya ve iletişim okuyup mesleki hayatımın çok önemli bölümünü medyanın çeşitli kollarında geçirmiş biri olarak medyanın bu iktidar döneminde en çok kirletildiği alan olduğunu bizzat yaşadım, gördüm. Dördüncü kuvvet olarak bildiğimiz medya artık uzun süredir iktidarın sopasına dönüşmüş durumda.

Millet İttifakı’nın kıl payı denilecek bir oranla seçimi kaybetmesinde en önemli nokta da tabi ki medyada yapılan asılsız haberler, cevap hakkı tanımayan iftiralar. 

Erdoğan’ın miting alanlarında gösterdiği Kemal Kılıçdaroğlu’nun Haydi ile başlayan seçim videosuna  montajla eklemlenen terör örgütü lideri Karayılan’ın görüntüleri milyonlara gerçekmiş gibi anlatıldı. Bu görüntüler iktidar medyasındaki programcılar tarafından da yalanlanmayarak iftira medya eliyle kitleselleştirildi. Özellikle bu montaj videosu seçmen üzerinde derin iz bıraktı. Seçimin kaybedilmesinde ana akım medyaya sadık milliyetçi seçmen üzerinde çok etkili oldu.

Ödediğimiz vergilerle büyüyüp ayakta duran devletin kanalı TRT ise  artık devlet kanalı olmaktan çıkıp parti yayın organına dönmüş durumda. Öyle ki TRT’nin 1 Nisan 2023 – 1 Mayıs 2023 tarihleri arasında Erdoğan’a ayırdığı süre 32 saati geçerken; Kılıçdaroğlu’na sadece 32 dakika yer verilmiş. İçeriğine hiç girmiyorum bile. O da ayrı bir algı manipülasyonu. 

AKP’nin kendi medyasını kurması 1994 yılına dayanıyor. Kanal 7 televizyonu, 1994 yılında dönemin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 8 iş ortağıyla beraber kuruldu. Ondan önce ise AKP, 1993 yılında kurulan Samanyolu TV’nin propaganda yayınları ile güç kazandı. AKP medyası, 2007 yılında Sabah ve ATV gibi devasa mecraları içeren Ciner Grubuna 2007 yılında TMSF tarafından el konulması ile taçlandı. İkinci vuruş ise 2018 yılında Kanal D, CNN TÜRK ve Hürriyet gibi etkin yayın organlarını barındıran Doğan Grubu’na yapılan satış operasyonu ile oldu. Bununla birlikte Kanal 7, Ülke TV, Beyaz TV, TV NET gibi adı sanı AKP propagandası içeriklerle bilinen irili ufaklı kanalların 21 yıl boyunca iyice palazlanması ile perçinleşti.

Artık AKP medyası öyle bir hal adı ki 12 Mayıs 2023 gecesi, Recep Tayyip Erdoğan'ın konuk olduğu Seçim Özel Yayını aynı anda tam 24 kanalda (TRT1, TRT Haber, TRT Avaz, TRT Kurdi, TRT Türk, Kanal D, ATV, A Haber, A Para, A2, Star TV,  Kanal T, Ülke TV, TV Net, Beyaz TV, TV100, NTV, TGRT, CNNTürk, HaberTürk, 24TV, HaberGlobal, BengüTürk ve 360 TV ) canlı olarak yayınladı.   

Medyanın gücü yadsınamaz. Gazeteciliğin en temel ilkesi olan tekzip ve cevap hakkının bile iftiraya yenik düştüğü bir ortamda özgürlükten, çok seslilikten ve demokrasiden bahsedemeyiz.

Türkiye’de her ne kadar sosyal medya son 10 yıldır varlığını gösterse de bugün bile geldiğimiz noktada seçmen sayısının 64 milyonu bulduğu bir ülkede Twitter ve Youtube’daki paylaşımların izlenme sayıları ortalama 4-5 milyonu geçemiyor. 

AKP’nin oy potansiyeli olan seçmen kitlesinin %80’i eğitim seviyesi düşük, dar gelirli ve daha çok geleneksel medya dediğimiz ana akım medya kanallarını takip etmekte. Eğitim ve kültür seviyesi düştükçe medyada manipule edilme ivmesi de doğru orantılı olarak yukarı çıkıyor. O yüzden bu kitleye CHP Genel Başkanı’nın olduğu bir videoya terör örgütü liderinin görüntüsünü montajla eklediğiniz  zaman sorgusuz sualsiz “Türkiye’nin ana muhalefet partisini terör örgütü ile işbirliği yapıyor” yalanına inandırmanız çok da zor olmuyor. 

Türkiye’de görmezden gelinen en büyük tehlike Suriyeliler ile birlikte başlayan ve açık kapıyı bulunca eklemlenen Afganistan, Pakistan, Irak, İran, Libya, Fas, ve Afrika’nın farklı bölgelerinden yığınla gelen düzensiz göçmen sorunu. Bugün Erdoğan kılpayı seçildiyse vatandaş edilen bu devşirme üçüncü dünya seçmeninden gelen oylar sayesindedir. O da yetmedi. Ev alana vatandaşlık hediye edilmesi bu şekilde devam ederse 5 yıl sonra beklentim en az 5 milyon kadar devşirme 3. Dünya seçmeninin geleceğimiz hakkında karar verici hale gelmesidir. Demokrasi nedir bilmeyen, diktatörlük rejimleri altında kul olma psikolojisi içinde yaşayan, çatışmaya açık, eğitim ve kültür seviyesi düşük bu kitle Türkiye’yi Türkiye yapan kadim Anadolu kültürünü de param parça etmekte, Atatürk’ün kurduğu modern Cumhuriyetin kalbine hançer saplamaktadır. Öyle ki artık kadınlarımız, kızlarımız metropollerde istedikleri gibi giyinip dolaşamamakta, gece belli saatten sonra tek başına sokağa çıkamamakta. Kadınların özgürlüğü kasıtlı olarak kamusal alanda baskı unsuru yapılarak budanmaya çalışılmaktadır.

AKP’nin kutlu davası, sözde Türk milliyetçisi Devlet Bahçeli’nin can simidi vermesiyle güzel ülkemiz Türkiye’yi küçük bir Osmanlı Devletine çevirmiştir. Ortadoğu ve Afrika’nın hemen hemen her yerinden gelen eğitim ve kültür seviyesi düşük, ne idüğü belli olmayan 15 milyon, Anadolu’ya çil yavrusu gibi dağılmış, iş yerleri merdiven altı göçmen köleciliğine dönüşmüş, mahallerimiz gettolaşmaya esir edilmiştir.

İmparatorluğun çöküş dönemindeki dış borçları andıran ekonomik tablo ise Türkiye’nin bir diğer kırılım noktası olmuştur. Ekonomist  Mahfi Eğilmez’in Mart 2023’teki tespitine göre 2023 yılında yaklaşık 190 milyar dolarlık bir dış finansman açığı vardır. Merkez Bankasındaki dövizler eksi rezervi gösterirken AKP’nin çıkış yolu için hangi dağı ya da gölü satacağı ise henüz belli değildir.

Modern kesimin her gün acı çektiği, konserlerin yasaklandığı, tweet atanın gözaltına alındığı, üniversitelerin parti teşkilatına döndüğü, KPSS sorularının çalınıp başarılı öğrencilerin ise hiçbir tarikata üye olmadığı için elendiği, fırsat eşitliğinin sadece parası ya da dayısı olana tanındığı çok zor günlerdeyiz.

Bu tabloda en mutlu olanlar dünün ezilenleri. Düne kadar sırf başı örtüsü olduğu için üniversitelere alınmayanlar, temizlikçilik dışında başka bir işe layık görülmeyenler bugün başı örtüsüyle toplumun en yüksek kademelerini doldurmuş durumdalar. Geçmiş yılların siyasi hatalarını düzeltenler bugün tam tersini yaparak bu kez başı açık olana yaşam alanı bırakmamak için ant içmiş durumdalar. Özellikle 2023 Cumhur İttifakına mihenk taşı olan HÜDAA-Par ve Yeniden Refah gibi köktendinci partilerin en büyük vizyonu kadın haklarını törpüleyip, laik eğitim sistemini zayıflatmaktır. Yeni kabine kurulduktan sonra Erdoğan bu yönde önemli adımlar atarsa işte o zaman gerçekten küçük Osmanlı Devleti olacağız. Geriye sadece halifeliği ilan etmek kalacak ki o da fiilen ilan edilmiş gibi. 

Seçimlerden önce Erdoğan’ın yatsı namazında Ayasofya ve Eyüp Sultan Camilerini miting alanına çevirmesi ve camide “Tekbir Allahu Ekber, Zafer Allahu Ekber, Gazamız Mübarek olsun” gibi sloganlar attırıp bunu da internet ve TV’den canlı yayınlatması hatta Erdoğan’ın namaz kılarken secdeye yattığı anın fotoğrafının basına servis edilmesi plansız olmasa gerek. Hepimiz biliriz ki ibadet kul ile Allah arasındadır. Camiler hiçbir siyasi partinin merkezi değildir. Kutsal mekanlar dini içinde istediği gibi yaşayan herkese eşit mesafede duran sabit alanlardır. Bunun dışına çıkmak aynı Orta Çağ Avrupa’sında olduğu gibi ibadethanelerin giderek siyasallaşmasına hatta mezhep ayrımcılığının merkezleri olmasına yol açar.

Uzun lafın kısası kutuplaşan seçmenin yarısının sabrını zorlayan, yaşam alanını daraltan bir dönemin daha başındayız. Kimilerine göre geçmek bilmeyecek 5 yıl kimilerine göre ise her türlü hakaretin suç sayılmadığı sonuna kadar ayrıcalıklı bir 5 yıl. 

Erdoğan 15 milyon kaçağı vatandaşlığa alırsa hiçbir vaatte bulunmadan hatta miting bile yapmadan bir sonraki seçimi de çok rahatlıkla alacaktır. O zaman ne 2000’lere kademe, ne enflasyonun düşmesi, ne eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması, ne depreme dayanıklı kentlerin dönüşümü, ne yargı reformu, ne tarımda kendine yetebilme, ne kalifiye beyin göçü, ne giden hekimler, ne atanamayan öğretmenler, ne veterinersiz-zıraatçısız - öğretmensiz köyler, ne işsizliğin çözümü, ne orta kesimin eski refah seviyesine geri dönmesi, ne gelir dağılımındaki eşitsizlikler… 

Türkiye’nin hiçbir sorununu çözmeye gerek kalmaz. İdeolojik takıntılar ve buna bağlı gelen mevki ve makam hırsları, başı örtüsüne özgürlük, ümmet olma bilinci dönüştürülen toplumun en hayati karar noktaları olur. 

Türkiye’nin nereye götürülmek istendiğini artık anlamak için müneccim olmaya gerek yoktur.

Gülten Mert

 

Cehaletin sisli buğusuna gömülmüş köyler

Büyükşehirlerin plansız büyümesi sonucu giderek çekilmez bir hale dönüşmesi  gözleri köylere çevirmeye başladı. Fakat köye gidenler pek fazla  umduğunu bulamıyor. Bir iki nesil önce terk ettiğimiz, kaderine bıraktığımız şimdilerdeyse nüfusun sadece %7’sinin  yaşadığı köyler cehaletin sisli buğusuna gömülmüş durumda.

100 nüfuslu bir köyde bile 2 cami bulunurken vakitlerde cami başına 6-7 cemaat düşüyor. Diğer yandan eğitim, tarım, hayvancılık, sağlık gibi konularda köylerde uzman bulunmaması köyleri büyük bir karanlığa gömmüş. Bir köy düşünün okulu yok, öğretmeni yok, veterineri yok, ziraatçısı yok, doktoru yok, hemşiresi yok, sağlık ocağı yok, kütüphanesi yok. Ama iki camisi var.

Adnan Menderes döneminde toprak ağalarının isteği üzerine halkı cahil bırakıp başkaldırmasına engel olup daha fazla sömürebilmek için kapatılan Köy Enstitüleri’nden sonra köylerde  eğitim ve kültür alanında  büyük bir gerileme baş göstermiş durumda.  Eğitimli insan sayısı hem çok az hem de içinde yaşadığı durumu ayırt edebilecek bir algılama kapasitesi, geleceğini sağlıklı bir şekilde planlayabilecek bir vizyon yok.

Büyükşehirden kaçıp internetten gördükleri ilanlarla köylerden arsa alanlar, düşünmeden büyük paralar yatırıp villalar yaptıranlar daha sonra büyük bir pişmanlık içine giriyor. Havası güzel, suyu güzel, tabiatı güzel, sakinlik güzel fakat cehalet, geri kalmışlık, dedikodu had safhada. Kitle iletişim araçlarının yaygınlaşmasıyla popüler kültüre boğulan köylerde foklorik öğeler kaybolmuş.  Misafirperferlik, misafire “hoş geldin” deme, yaşlıya – güçsüze sahip çıkma, haramdan korkma, başkasının malına zarar vermeme, almadan vermeyi bilme dönemi  çoktan kapanmış. Binlerce yıldır taşınan kültürel doneler, ananeler yerini alışveriş hırsına, gösteriş yarışına, saygısını yitiren komşuluk ilişkilerine bırakmış. İmece kültürünün kaybolduğu köylere geldiğinizde çocuğunuza içirebilmek için 1 litre süt bile bulamıyorsunuz. Süt üretiminde modern yöntemlere geçen köylüler, soğutmalı kazanlarından köy halkına süt satışı yapmak istemiyor. Daha çok para kazanma hırsı köylerde eski gelenekleri, paylaşım kültürünü, takası bitirmiş. 

Oysa çok değil, 20 sene öncesinde her şey çok daha farklıydı. Köylerin foklorik değerlerinden hızla uzaklaşması,  popüler kültürün hızla oluşan boşlukları doldurması, eğitimsiz-bilgisiz-görgüsüz bir alt yapıda toplumsal değerleri fark edilir derecede sarsmış. 

Tabii işin sosyo-kültürel yanı bir yana bir de ekonomiye yansıyan tarafı da var. Büyükşehirler, köylerin geldiği bu hazin sonu pazar tezgahlarında yüksek fiyatlarla hissederken aslında buzdağının görünmeyen kısmı çok daha derin. Köyün kaybolması demek “sadece gıda zincirinin yok olması demek” değil. Veterinersiz, öğretmensiz, ziraatçısız köylerde sağlıklı bir üretimden bahsedemezsiniz. Okulsuz, kütüphanesiz bir köyde çocukların gelişmesini, dünyaya geniş ufuklardan bakabilmesini, kaliteli üretim ve tarım yapabilmesini sağlayamazsınız. Sanattan, kitaptan, bilgiden ve eğitimden kopuk bireylerin 2021 Türkiyesi’nde toplumu yukarı taşımasını bekleyemeyiz.

Sonuçta eleştirinin yerini yargısız infaz, konuşmanın yerini kavga, paylaşmanın yerini kuyu kazma, anlayışın yerini saygısızlık, imecenin yerini üretimsizlik alır.

Cehaletin sisli perdesine gömülen köylüyü bu girdaptan çıkarabilecek, köylünün örnek alıp gelişmesine fırsat verebilecek hiçbir öğe ne yazık ki henüz yok.

GÜLTEN MERT

Pandemi yokuşunun sonu

Pandemiyi dev bir yokuşa benzetiyorum. Neden mi?

 

Hayatımız doğal akışında ilerlerken ayağımıza takılan taşlar, yolda karşımıza çıkan küçük engeller olurdu, bazen de düşerdik. Hayat devam ettiği sürece de düşe kalka ilerlemeye çalışırdık.

11 Mart 2020'den bu yana neredeyse 1,5 yıldır hayat donma noktasına geldi. Kendimizi dev bir yokuşun başında bulduk.  Öyle dev bir yokuş ki zamanı durduran, tüm pozitif ilerlemeleri yavaşlatan, sabrı zorlayan ve insanı bir hayli yoran bir yokuş.

Şu ana kadar 50 bine yakın insanımızı kaybettik. Dünya genelinde ise 4 milyona yakın kişi Covid- 19'dan hayatını kaybetti. Bu süreçte üniversite kampüsleri boş kaldı, okul çocukları eve kapandı, esnaf iflasın eşiğine geldi, toplum eğlencesini yitirdi. Tiyatro salonları, sinemalar, konserler seyircisiz kaldı. Kısıtlama günlerinde büyük kitleler ev hapsine maruz kaldı.

Evden çalışanlar bulaş ortamlarından uzak oldukları için şanslı gibi görünseler de özel hayatla iş yaşamının iç içe geçmesi ev yükünü arttırdı. Bir yandan bitmeyen bulaşıklar, pişmesi gereken yemekler, temizlenmesi gereken ev ortamı diğer yandan işe yetişme, işi tamamlama hızı derken evler zamanla yarış pistine dönüştü. Hele evde online eğitim gören okul çocuğunuz varsa bir diğer işiniz de "ev/ebeveyn öğretmenliği" oldu.  Çocuğun bütün derslerini, ödevlerini takip etme, motive etme, derse oturtma, teknik aksaklıları giderme, eksiklerini saptama, geride kalmaması için mesai harcama sorumlu ebeveynlerin en büyük görevlerinden biriydi.

Bu süreçte en büyük sınavı devletler verdi. Sosyal devlet anlayışının önemi bizzat yaşanarak görüldü. Güçlü ekonomiler halkın yanında durarak bu zor günlerde ekonomik kayıpların yansımalarını hafifletebildiler. Ne yazık ki Türkiye şeffaf olmayan zayıflatılmış kamu ekonomisi ile puan kaybetti. İntiharlar, iflaslar, boşanmalar gözle görülür şekilde arttı.

Çoğumuz soluk almak, iletişimde olmak, hayatı kaçırmamak adına sosyal medyaya daha fazla vakit ayırmaya çalıştık. Pek çok kişiyi tanıdık. Parlayan isimler olduğu kadar puan kaybedenler de oldu. Ve yepyeni dijital platformlarla birlikte farklı alışkanlıklar edindik. İktidarın sopasına dönüşen ana akım medya popülerliğini önemli ölçüde kaybetti. Tencereler boşken %7 büyüdük masalları bu zor günlerde içi kan ağlayan kitlelere hiç de inandırıcı gelmedi.

Diğer yandan oturup düşünmek, hayatımızı sorgulamak, yapamadıklarımıza kafa yormak için yeterince vaktimiz oldu. Hobilerine vakit ayıranlar, yazlığı kışlığa çevirenler, dağ başında kulübe hayalini gerçekleştirenler, karavanı daimi eve çevirenler sayıcı hiç de az değil.

Olumsuz etkilerini bir kenara bırakırsak pandemi günleri yazınsal anlamda bana çok olumlu yansıdı. Yakın bir zaman önce bir blog açtım. Arada sırada da olsa kendim için birşeyler yazabilmek güzel bir duygu. Zaten hayatımın çoğu  medyada yazı işleriyle geçti. Şimdilerde ise Covid’in dönüştürdüğü 10 değişim alanı ile ilgili bir kitap yazıyorum. 

Prof Uğur Şahin'in 20 Mayıs 2021 tarihinde Bilim Kurulu toplantısına canlı bağlanarak Eylül 2021'e kadar 120 milyon doz aşı sözü vermesi yokuşun sonunu gösteren önemli bir tarih oldu. Aşıda yaş skalası 40'a kadar düştü. Ümidimiz Eylül ayına kadar 20 yaş üstünün aşılanması ve önemli bir mutasyona uğramadan bu virüsün bir an önce hayatımızdan çıkması. Önümüzdeki sonbaharın virüsün gidişatını ve sonunu göstermesi açısından önemli bir tarih olacağını düşünüyorum.

Prof Şengül Hablemioğlu'nun geçenlerde paylaştığı bir araştırma Covid sonrası normal günlere geçişin o kadar da kolay olmayacağını gösteriyor. Amerikan Psikoloji Derneği tarafından yapılan bir araştırma sonucuna göre yetişkinlerin % 49'u pandemi sona erdiğinde yüz yüze etkileşimlere geri dönmekten rahatsızlık duyacaklarını belirtmiş. Aşı olanlarda bu oranın  % 48 olduğu saptanmış."Mağara sendromu" adı verilen durum iki şekilde görülüyormuş. Birincisi geçen yıl “yeni normal” dediğimiz duruma alışmış olanlar. Bu yeni yaşam biçimiyle birlikte gelen olumlu değişiklikler nedeniyle kamusal yaşama yeniden katılmakta istekli değillermiş. İkincisi ise aşıya rağmen hastalığa yakalanma korkusu taşıyanlar.

Pandemi bitse bile 10 farklı alanda hayatımıza kalıcı etkiler bırakacağına inanıyorum. Şu anda üzerinde çalıştığım kitap  tam da bu konu üzerine. Bu yazı verimli geçirmek niyetindeyim.

En zor zamanlarda bile güneşimiz eksik olmasın. Ne demiş Tales: "Her şeyin yok olduğu anda bile, ümit vardır." 

Gülten MERT

Salya sümük İstanbul

Doğup büyüdüğüm, gençliğimi, üniversite ve iş hayatımı geçirdiğim, içinde demlenip kendimi bulduğum İstanbul ömür çizgimle paralellik taşıyor.

Yaş aldıkça İstanbul'un nasıl kalabalıklaştığına, yeşil alanlarının nasıl talan edildiğine, betona gömülüşüne, kültür sanat yaşam alanlarının/eğlencesinin nasıl bitirildiğine bizzat tanıklık ettim. İstanbul'un uğradığı bu tecavüzü ancak yaşayan bilir.

İstanbul'un son 25 yılına baktığımızda sırasıyla 1994 yılından itibaren Refah Partisi, Fazilet Partisi ve 2002 yılından 2019 yılına kadar da  AK Parti tarafından yönetildiğini görüyoruz.

Son 25 yılda İstanbul'un nüfusu neredeyse ikiye katlanmış. 1995'te 9 milyonluk bir şehir olan İstanbul, bugün 18 milyonu zorluyor. Pandemi nedeniyle ilk kez geçtiğimiz yıl göç verip 56 bin 815 kişi eksilse de önümüzdeki yıllarda bu artışı önlemek için alınan herhangi bir tedbir görünmüyor. Özellikle bugün Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın TRT'de açıkladığı üzere Kanal İstanbul'a 250 bin yeni konut yapılacakmış. Sadece Kanal İstanbul için şimdiden 1 milyonluk bir nüfus artışından bahsedebiliriz.

AK parti tarafından ortaya konulan inşaata dayalı büyüme ekonomisi İstanbul'un konut stoğunu hesapsızca arttırırken nüfusunu da sürdürülemez bir hale getirdi. Devlete ait araziler TOKİ eliyle inşaat firmalarına verilirken, yüksek katlı imar planlarıyla da özel mülkiyete kayıtlı arsalar bir anda mantar gibi patlayan inşaatlarla  beton kulelere dönüştü. Özellikle Tarihi Yarımada'nın dışında kalan Avrupa Yakasında Bahçeşehir, Başakşehir, Beylikdüzü, Arnavutköy Anadolu Yakasında da Kartal, Tuzla, Pendik, Çekmeköy, Ataşehir gibi kenar ilçelere yapılan yüksek katlı binalar kentin trafiğini de çekilmez hale getirdi.

Bu süreçte Tarihi Yarımada dediğimiz kadim İstanbul'daki eski yapılar bir türlü yenilenemezken şehir sürekli Doğu, Batı ve Kuzey çeperlerinden genişledi. Sur dışından başlayarak yeni imar planlarıyla Zeytinburnu, Bağcılar, Esenler, Beşiktaş, Şişli gibi ilçelerdeki yeni kat artışlarıyla büyük rezidence'ların önü açıldı.

Artan konut sayısına paralel yeni yollar ne yazık ki yapılmadı. Şehirde ana arter dediğimiz iki yol E5 ve TEM yıllardır şehrin tüm yükünü çekiyor. Mevcut yollar bundan 20 sene öncesinde sadece iş gidiş ve dönüş saatlerinde yoğun olurken şimdi günün hemen her saatinde çekilmez bir trafiğe sahip. 

İstanbul sahilleri artık kanalizasyon havuzuna dönmüş durumda. Prof. Dr. Mustafa Öztürk'ün geçtiğimiz günlerde verdiği bir demece göre ne yazık ki evsel ve endüstriyel atık sular ileri kademe arıtma yapılmadan denize veriliyor. İstanbul'da Marmara Denizi'ne günlük ortalama 2,5 milyon ton evsel atık su deşarj ediliyor.

Ve denizin çığlığı  Marmara'nın hemen her yerinde deniz salyası olarak kendini göstermeye başladı. Uzmanlar tarafından cesedin çürümesi olarak nitelendirilen deniz salyası (müsilaj)  Marmara’da kirlenmeden kaynaklanan tür çeşitliliğinin azalması ve kirliliğe dayanabilen türlerin fert adetlerindeki patlamalardan kaynaklanıyor. Oldukça yapışkan bir madde olan deniz salyası denizdeki balık yumurtalarının, larvaların, hareket edemeyen midye ve istiridye gibi canlıların üzerine çöküp oksijenlerini kesip beslenmelerini engelliyor. Uzmanlara göre deniz salyasının bıraktığı hasar en erken Ağustos ayı gibi ortaya çıkacak.

Deniz resmen "Ölmek üzereyim" diye haykırırken idareciler kulaklarını tıkamayı tercih ediyor. Bugün CHP İstanbul Milletvekili Ali Şeker'in Marmara Denizi'ndeki müsilaj (deniz salyası) sorununun araştırılması için verdiği önerge AKP ve MHP oylarıyla reddedildi. Çevre sorunlarına bu kadar duyarsız olmak, önemsememek ve bu nedenle kaybettiğimiz her dakika ilerleyen yıllarda hepimizin hatta gelecek nesillerin sağlığı ve refahı için büyük tehdit oluşturuyor. Verdiğimiz oylarla ve vergilerle o koltuklarda oturup bu kadar duyarsız olmak anlaşılır birşey değil.

Küresel iklim değilikliği su sorununu da beraberinde getiriyor. Bugün İstanbul barajları çevre illerden taşınan sularla doluyor. Kanal İstanbul projesi hayata geçerse İstanbul'un önemli doğal su kaynaklarından Sazlıdere Barajı ve Terkos Gölü devre dışı kalacak. Toprağın tuzlanmasıyla birlikte mevcut yeraltı suları da tuzlanma tehlikesiyle karşı karşıya kalacak. 

Geçtiğimiz Aralık ayında İstanbul'daki barajlardaki su oranı % 21'di.Yılbaşından sonra yağan yağışlarla barajlardaki su oranı bugün itibariyle % 75'e ulaştı. Ama o yağışlar yağmasaydı bugün Ankara'da olduğu gibi % 20'lerde kalabilirdik. Sıcak ve kurak geçen bir yaz mevsimi ve yağışsız geçen bir sonbaharla birlikte çok sıkıntılı bir sürece girebilirdik. Ki bundan sonra bunun olmayacağının da bir garantisi yok. Değişen yağış rejimleri artık İstanbul'u bu haliyle sürdürülebilir kılmıyor.

Çevre konusunda toplumsal bilincimizi kaybediyoruz. Sesimizi duyuramıyoruz. Duymak istemiyorlar. Ülke toprakları, ormanlar, denizler, ırmaklar, kentler gözümüzün önünde kayıp gidiyor.

GÜLTEN MERT

Kim ölsün, kim ölmesin!!!

Gıdım gıdım gelen aşının kime yapılacağı anlık kararlarla veriliyor. Bir bakıyorsun 40 yaş üstü avukatlar aşılanıyor, bir bakıyorsun turizmciler aşılanıyor, bir bakıyorsun futbolcular aşılanıyor, bir bakıyorsun sağlık çalışanlarının eşleri aşılanıyor.... 

Pandeminin kahramanları "Sağlıkçılarımızın" aşılanmasını gönül rahatlığıyla istedik. Ayrıca büyük kamu görevi yürüten öğretmenlerimizin de aşıda önceliklenmesini  de destekledik. Ama şimdi işin rengi değişmeye başladı. Liste keyfiyete bağlandı. 

Sabah kalkıyoruz, her gün bir aşı grubu peydahlanıyor.

Sıradan biriyseniz ve hiçbir kurumla bağınız yoksa canınızı korumaktan başka şansınız kalmıyor. 

Virüsün kimi nasıl etkileyeceği belli değilken, yaşam hakkı anayasa madde 17'de herkes için eşitken, aşı keyfiyen her gün farklı gruplara öncelikleniyor.

Virüs pazarda, kuaförde, fabrikada, markette, sokakta, okulda, bakkalda, manavda, ofiste, evde yok mu? Yarın sabah uyanacağız ve diyecekler ki "Gelen aşılar gümrük memurlarına yapılacak ya da hal çalışanlarına yapılacak" Yarın ne duyacağımız belli değil. Can herkesin canı. Ateş düştüğü yeri yakıyor.

Sağlık çalışanları aşılanırken Eczacılar aşılanmadı. 212'li gazeteciler aşılanırken 212'sizler aşılanmadı. Avukatlar aşılanırken Uzlaştırmacılar aşılanmadı. Ölümcül bir pandemide bir grup ya da zümreye ayrıcalık tanırsanız telafisi olmayan haksızlıklara yol açarsınız. 

Öncelikleme yaşa ve kronik rahatsızlığa göre olmalıydı. Mesleklere göre keyfiyen yapılan her seçim insan hakların aykırıdır. Aşısı bulunan bir hastalıktan ölümlerin artık bir sorumlusu vardır. Bu keyfiyet birgün bunun hesabını vermelidir.

GÜLTEN MERT

Sosyal medyada artık nelere şaşırmıyoruz?

Sosyal medya kullanımı yaygınlaştıkça toplumun çeşitli kesimlerini yakından tanıma fırsatı buluyoruz. İlk başlarda şaşırdığımız pek çok şey hala çoğumuzu rahatsız etse de zamanla alışıyoruz. Fakat farkettim ki artık şaşırmıyoruz.

1. Süper zenginlerin pandemi kısıtlamalarında yalılarından/malikanelerinden fotoğraf çekip, altına da dalgalı sözler yazıp, minicik evlerinde canı sıkılanlara caka satmalarına.
2. Sosyeteye karışan sonradan görmelerin sırf paylaşım olsun diye yüz maskesinden, poğaça tarifine kadar akla gelen her nevi copy past bayağı içeriği “ mankenleri çatlatan pozlarla” şaşalı evlerini vitrinleyip hava atma çabalarına.
3. Yetersiz eğitim alt yapılarına rağmen çeşitli alanlarda kendilerini “uzman”  olarak vasıflayanların, içeriğinin ne olduğu belli olmayan birkaç kitap yazıp, önemli kişi görünmelerine. 
4. Kendilerini muhafazakar olarak tanımlayan bazı kişilerin ramazan ibadetini gösterişe dönüştürüp, fotoğraflayıp Instagrama eklemesine ve bu pozlara 7 yaşındaki küçücük çocuklarını da dahil edip çocuğu gece zorla sahura uyandırıp, ardından abdeste ve namaza zorlamalarını ibadetten sayıp caka satmalarına ve onlara sayısız “beğeni” gönderenlere.
5. Facebook’ta grup açıp, grup yöneticisi vasfıyla sürekli kendi reklamını yapıp, sanki şişirme bir devlet adamı edasıyla caka satanlara.
6. Çocuklarının her halini sürekli paylaşma gereği duyan ünlü kişilere.
7. Bazı diyetisyenlerin her gün bir meyveye sarılıp Instagram pozu vermesine.
8. Twitter’ın kinin ve nefretin kusulduğu, her türlü hakaretin yapıldığı, sataşmanın serbest olduğu bir meydan muharebesi alanına dönüşmüş olmasına.
9. Instagramda ikide bir asansör selfisi paylaşmaktan sıkılmayanlara.
10. Bazı ev hanımlarının Facebook ve Instagram'da sürekli kahve tepsisi fotoğrafı paylaşmaktan hala bıkmamasına.

Gülten MERT

İnsan sürüleri içinde bireyin değersizleşmesi

İstanbul'da, sıradan bir günde bir otomobil, bir sokak arasından geri geri caddeye çıkmaya çalışıyordu. Otomobil sürücüsü önünde duran moto kuryeyi görmedi. Çarpmanın etkisiyle araba hafifçe sallandı. Arabayı kullanan kişi hemen inip arabasının kaportasını kontrol etti. Ve istifini bozmadan arabasına geri döndü. Belli ki arabasında önemli bir durum yoktu. Üzerinde bir canlıya çarpmış olmanın hiçbir ezikliğini, endişesini göremedim. Özür bile dileme gereği duymadan yoluna devam etti. Motokuryenin sakinliği ise artık bu şehir magandalarını içselleştirip, duruma çaresiz bir duyarsız kalma, kabullenmeden ibaretti. 

Ve bu tablo karşısında aklımdan o kadar çok şey geçti ki.. Motokurye açısından durumu değiştirememe, karşısında oluşan çaresizliğin artık uyuşukluk boyutunda bir duyarsızlığa dönüşmesi, her gün tekrarlanan magandalığın sıradanlaşması, gündelik hayatın akışında cana ve mala somut bir zarar gelene kadar tüm döngüleri sadece ve sadece zamanında tamamlayabilme telaşesi. 

Otomobil sürücüsü ise artık bencilliğin tavan noktasında, içinde yaşadığı insan sürüsü karşısında tanımadığı, bir daha hiç görmeyeceği herkese karşı tüm insani değerlerini kaybetmiş olmanın rahatlığı içindeydi. Bu öyle bir rahatlık ki başkası için edişe duyma, gerektiğinde özür dileme, hakka saygı duyma gibi kavramların yok oluşunun verdiği bir mübahlık durumu.

Bu namütenahi mübahlık durumu özellikle covid öncesinde İstanbul'da restoranlarda sıklıkla karşıma çıkardı. Özellikle haftasonları yer bulmakta zorlandığımız hemen her yerde (İstanbul Boğazı, büyük AVM'ler, büyük meydanlar vs) kahvaltı, atıştırma gibi ihtiyaçlarımızı gidermek için oturduğunuzda gelen hizmetteki yetersizlikler, menülerdeki yanlışlıklar müşterinin herşeyi bırakıp kalkıp gitmesi kadar doğaldı. Çünkü restoran/kafe her zaman ağzına kadar doluydu. Kapıda oturmak için boşlukları kollayanlar her zaman vardı, ciro derdi yoktu,  biri memnuniyetsiz gitse bile yerlerini dolduracak sürüler sırada bekliyordu.

Metropollerdeki zaman yarışı, insan çokluğu önüne gelen herşeyi silindir gibi ezip geçiyor. Saat gibi kurulmuş insan sürülerini, koyun sürüsünden daha beter ve kontrolsüz bir hale dönüştürüyor. Kirliliğin artık mübahlaşması, içselleştirilmesi yaşamı çekilmez hale getiriyor.

Kirlilik toplumun katmanlarına yayıldıkça liyakat, dürüstlük, doğruluk gibi erdemlerin toplumla bağı zayıflıyor. Aslında çok büyük bir ahlak erozyonu içerisindeyiz. Toplumda dini simgelerin artması nedense ahlaki açıdan aynı paralellikte yükselmiyor. Kişinin Allah ile kendi arasında olan din ilişkisi gösterişe dönüşürken, geniş kitlelerde ibadetin yaygınlaşması ahlaki anlamda büyük bir dönüşüme, erdeme dönüşemiyor. 

İnsan sürülerinin anlamsızlaştığı metropollerde hiç bir erdem zaman yarışından, kazançtan, günü tamamlamaktan öteye gidemiyor. Tabi bu bahsettiklerim çoğunlukla gözüme çarpan ve beni rahatsız eden bir tablo. Toplumda yüzde yüz bir çürümeden hiç bir zaman bahsedemeyiz. Aksi halde toplum ayakta duramaz. Mutlaka iyi, erdemli insanlar da var. Fakat son zamanlarda sayıları giderek azalıyor.

Dünyanın hala iyi insanların hatırına döndüğüne ve onların gücüyle ayakta durduğuna inanıyorum.

GÜLTEN MERT

Dağ kekiği maceramız | Dağ kekiğinin özellikleri

Tıbbi ve aromatik bitki türleri arasında dağ kekiğinin çok ayrı bir yeri var. Dağ kekiği Türkiye'nin farklı yerlerinde kendiliğinden yetişiyor.

Eğer dağlık bir bölgede yaşıyorsanız rüzgarın burnunuza getirdiği dağ kekiği kokusu kadar rahatlatıcı bir koku tanımıyorum.

Taş kekik, dağ kekiği nasıl toplanır? | Dağ kekiği nasıl kurutulur?

Size taş kekik denilen ve dağlarda kendiliğinden çıkan taş kekiği / dağ kekiğini anlatmak istiyorum.

Türkiye'de Mayıs ayında dağlarda çiçeklenen taş kekiğini daha çok taşlık alanlarda görürsünüz. 

Biz dağ kekiklerini köklerine zarar vermeden toplamaya çalıştık. Çünkü biliyoruz ki sorumluluğumuz gelecek nesillerin de hakkını korumak. Doğayı hoyratça tüketmeden, doğal döngüyü bozmadan hakkımıza düşeni almak. O yüzden mutlaka bir makas yardımıyla toplamanızı öneririm.

Kekikleri topladıktan sonra tozu ve çamurunun gitmesi için yıkadık. Dağ kekiklerinin suda uzun süre bırakılmasını tavsiye etmiyorum. Aroması gidiyor. Ardından bir tepsi içinde fazla suyunu aldık.

Demet haline getirdiğimiz dağ kekiklerini  havadar bir yerde kuruttuk. Biz dağ kekiklerini kurutmak için bahçemizdeki dut ağacını tercih ettik. Güneş almayan bir yerde kurutmanızı tavsiye ediyorum.

Taş kekik denilen dağ kekiği  uzun saplı ve çok küçük yapraklı olduğu için ufaladıktan sonra saplarının araya karışmaması için tel süzgeçten geçirilmesi gerekiyor. Aksi halde sert sapları yemek içerisinde rahatsız edici olabilir.  

Dağ kekiklerini hava almayan bir kavanozda saklayabilirsiniz. 

Toplaması biraz zahmetli olmakla birlikte oldukça bereketli bir bitki. Bir demet dağ kekiği size 2 yıl yetebilir. 

Taş kekiğinin sofrada kullanımı

Taş kekiğini kahvaltıda zeytinin üzerine serpebilirsiniz. Kahvaltılık çemen dediğimiz biber salçasına katabilirsiniz. Et yemeklerinde kullanabilirsiniz.

Benim favori tercihim kahvaltıda kullanmak ya da  çayını içmek. 

Dağ Kekiği çayı hazırlama

Kekik çayı hazırlamak için  küçük bir cezveye bir bardak su koyup içine bir tutam kekik ekleyip suyu  kaynadığı gibi altını kapatınız. Aromasının suya karışması için birkaç dakika demlenmeye bırakmalısınız. Özellikle kendinizi yorgun, keyifsiz hissediyorsanız güzel kokusuyla dinginlik veriyor. Bir bardaktan fazla içilmesini önermiyorum. Çünkü çok güçlü bir içecek. Kullandığınız ilaçlar varsa onlarla etkileşime girebilir ya da fazlası vücudunuza dokunabilir. Mutlaka doktorunuza danışınız.

Dağ kekiğinin en bilinen faydaları

Ateş düşürme ve antiseptik özellik:

Dağ kekiğinin pek çok faydası var. Fakat bu konuda size yıllar önce yaşadığım bir deneyimimi anlatmak isterim. Bir yaz mevsimiydi. Birden bire ateşlenmiştim. Muhtemelen bir yerden mikrop kapmış olmalıydım. O yaz okuduğum Maurice Messegue'nin yazmış olduğu Tabiat Haklıdır kitabından çok etkilenmiştim. İçinde kekiğin ateş düşürdüğü ve antiseptik (mikrop öldürücü) etkisi olduğundan bahsediyordu. Ben de  bol miktarda kekik çayı içip bahtaniyeye sarındım. Sıtmamın geçmesiyle birlikte çok yoğun terlediğimi ve terle birlikte hem ateşimin geçtiğini hem de halimin yerine geldiğini çok iyi hatırlıyorum. O günü hiç unutmuyorum. Kekiğin mucizesine o gün inanmıştım.

Kekiğin diğer faydalarına gelince;

Prof  Dr. İbrahim Saraçoğlu'nun tavsiyelerine göre kekiğin faydalarını şöyle sıralayabiliriz: Mide bulantılarınızı giderir. İdrar söktörücüdür. Bağışıklık sitemini kuvvetlendirir ve vücut direncini arttırır. Kalpteki ritim bozukluğunu ve çarpıntıyı önler. Kronik astıma, grip ve nezle gibi hastalıklara iyi gelir. Bakteri ve mikroplara karşı etkilidir. Enfeksiyonları önler. Sinirlere iyi gelir. Stresi azaltır. Bağırsak iltihabını yok eder. Bağırsak kurtları ve parazitlerden kurtulmanızı sağlar. 

Dağ kekiğinin zararları

Prod Dr. İbrahim Saraçoğlu'nun tavsiyelerine göre; kekik pıhtılaşma bozukluğunuz varsa önerilmez. Mide kanaması için risk grubundaysanız özellikle mide ülseriniz varsa tüketmemelisiniz. Hamileyseniz troid bozukluğunuz varsa tüketmemelisiniz.

GÜLTEN MERT

Cem Seymen'in ilk kitabı ve Türkiye gerçekleri

Cem Seymen'i CNN TÜRK'te çalıştığım dönemlerde tanıma fırsatı bulmuştum. Olduğu gibi görünen, ilkeli ve bildiklerini söylemekten çekinmeyecek kadar cesur yönünü yeni kitabı Özgürlüğün Rengi Mavidir'de de sergilemiş. Seymen'in sözel anlatımda sanki önünde bir promter dururmuşcasına saatlerce tükenmek bilmeyen anlatı yeteneğini, insanı hipnotize eden coşkusunu ve bitmeyen enerjisini satır aralarında yoğun bir şekilde hissettim.

Zehirli egoların ülkesinde kaybettiğimiz özgürlüğü bize hatırlatan Cem Seymen, kendi hayatından verdiği örneklerle bulunduğumuz düzenin acı fotoğrafını çekiyor.

Kitapta içinde bulunduğumuz çürümenin çeşitli evrelerini sıralarken neler kaybettiğimizi de geniş bir yelpazede anlatmış. Sıklıkla dünya edebiyatından verdiği örneklerle de okuyucuya umudu, mücadeleyi ve çıkış yolunun anahtarlarını sunmuş.

Farklı düşünenin susturulduğu, umutların kırıldığı, iyi yetişen gençlerin yurtdışına gitmek zorunda bırakıldığı, maden şirketlerince yağmalanan dağların, yok olmaya yüz tutmuş atalık tohumların, tarımda artan dışa bağlılığın, eğitimdeki fırsat eşitsizliklerinin büyük sorun olduğu günümüzden 1980 Darbesi'ne, Köy Enstitüleri'nin kapatılmasına kadar geri kalmışlığın vurucu dönemlerine dramatik bir bakış sergilemiş. Fakat Cem Seymen sunduğu bu acı ve gerçek tablonun karşısında ezilmemiş, çıkış yolları için verilmesi gereken mücadelenin anahtarı olan umut ve cesareti kitabının hemen her bölümüne ilmek ilmek işlemiş. 

Kitabın büyüsünü bozmamak adına çok fazla yorumda bulunmak istemiyorum. Merak edenler Özgürlüğün Rengi Mavidir'i mutlaka okumalı.

Gülten MERT

Pandeminin tutsakları: Çocuklar ve yaşlılar

Covid 19 pandemisi bir yılı aşkın bir süredir devam ediyor. Nisan 2021'e geldiğimiz şu günlerde aşı tedarikindeki sıkıntılar süreci zorlayıcı bir hale soktu.

Vaka sayıları 50 bini aşmış durumda. Hafta içi çocukların ve yaşlıların sokak kısıtlaması dışında  hemen hemen herşey serbest. Restoranlar açık, toplu ulaşım araçları hınca hınç dolu, iş yerleri açık, kademeli mesaiyi kaldırdık.

İş hafta sonuna gelince durum ev hapsine dönüşüyor. Fakat bu durumdan en çok etkilenen kitle yine çocuklar ve yaşlılar. Zaten hafta içi birkaç saat dışarı çıkabilen yaşlı ve çocuklar için  hafta sonu kısıtlaması hiç de kolay değil. Güneşe, D vitaminine, harekete, oksijene en çok çocuklarımızın ve yaşlılarımızın ihtiyacı var. En azından hafta sonları onlar için belirli serbestlikler sağlanabilirdi. Tüm esnekliklerin ve ekonomik hareketliliğin faturası yine onlara kesiliyor. Hafta sonu kısıtlamasında da parkların kapılarına kilit vurulmuş durumda. Tam 1 yıldır yaşlılarımızı ve çocuklarımızı eve kapatarak pandemiyi dizginlemeye çalışıyoruz. Fakat süreç uzadıkça durum iyice dramatik bir hal almaya başladı. 

Temennimiz ülkemizin ve dünyanın bir an evvel bu pandemiden kurtulması.

Gülten MERT

Menekşe bakımı nasıl olmalı?

Menekşeler evlerimizde sıklıkla yetiştirdiğimiz ve her daim evimize sıcaklık veren çok yaygın bir çiçek türüdür. Menekşenin çok çeşitli renkleri vardır. Özellikle Afrika menekşesi mor, mavi, pembe ve eflatun renklerde açar. Menekşe yerini severse çiçekleriyle odanıza neşe katar. 

Evde menekşe yetiştirmek oldukça kolaydır. Menekşeleri soldurmadan büyütebilmek için birkaç noktaya dikkat etmek gerekir. 

Menekşeyi ışıktan mahrum bırakmayın!

Menekşe ışığı sever. O nedenle cama yakın bir yere konulmalıdır. Mümkünse bir kalorifer peteğinin üzerindeki mermere konulmalıdır.

Menekşe nasıl sulanır?

Menekşeyi sularken çok dikkat etmek gerekir. Menekşe sulanırken kesinlikle yapraklarına su değmemelidir. Mümkünse menekşe tabağının içine su konulup alttan su çekmesi sağlanmalıdır. Ya da menekşeyi yapraklarına su değdirmeden dikkatli bir şekilde sulayabilirsiniz.

Menekşe nasıl çoğaltılır?

Menekşenin yaprağını dibinden kırıp, bir su bardağının içine biraz su koyup, yaprağı 10-15 gün bekletirseniz yaprağın dip tarafının köklendiğini göreceksiniz. Köklenen menekşe yaprağını çok fazla derin olmayan bir saksının içine 2-3 cm derinlikte dikebilirsiniz. Saksıya ekine menekşe yaprağının zamanla dallanıp budaklandığını göreceksiniz.

Gülten MERT 

Menekşe bakımında püf noktaları